İLİŞKİLERDE BAĞLANMA STİLLERİ
SAĞLIKLI İLİŞKİ REHBERİ
Romantik ilişkilerde hep belli bir çerçevede davranıp, aynı döngüyü yaşadığınızı fark ettiniz mi?
Partnerinize her zaman güvenen birisiniz ya da sürekli aşırı bağımlı davranıp toksik hale getiriyorsunuz veya sağlıksız kıskançlıklar yaratıp ilişkiyi tüketiyorsunuzdur.
Hangisi olursa olsun hiç fark etmez belli bir eğilimde davranmanızın nedeni vardır. Ve bunu açıklayan ilişki teorileri vardır.
Bu yazıda ilişkilerdeki aynı döngüyü yaşamanızın ya da sürekli aynı motifleri örüp durmanızın nedenlerini “Bağlanma Stilleri” teorisi çerçevesinde analiz edeceksiniz.
Bağlanma Teorisi Nedir?
Bağlanma teorisi (Bağlanma Kuramı), 1950’lerde ünlü Psikanalist olan John Bowlby tarafından geliştirilen ve psikoloji camiasına kazandırılan bir teoridir. Kısaca teorinin ya da kuramın özü şunu söylemektedir; siz bu dünyaya geldikten sonra size bakım veren birincil bakıcılarınızla (anneniz, babanız vs.) kurduğunuz ilişki biçiminiz nasıl ise bunu sonraki yıllarda da devam ettirdiğinizi vurgulamaktadır.
Yani anne, babanızla kurduğunuz bağlanma şekli, ilerde partneriniz ya da eşinizle kuracağınız ilişkiyi etkileyecektir.
Bağlanma Stilleri Kaça Ayrılır?
Bu teoriye göre bağlanma şeklimiz 4’e ayrılmaktadır. Kısaca;
- Güvenli Bağlanma
- Kaygılı Bağlanma (Güvensiz Bağlanma)
- Kaçıngan Bağlanma
- Düzensiz Bağlanma
Bu bağlanma şekillerinin ne olduğuna bakalım.
1.Güvenli Bağlanma
Güvenli bağlanma; gereksiz kıskançlıkların olmadığı, aşırı kaygıdan arınmış, saplantılı olmayan, toksikleşmeyen ilişkidir. Kısaca sağlıklı bir ilişkinin nasıl olması gerektiğini söyler. Ancak yazının başında da vurgulandığı gibi yetişkin birinin bağlanma stilinin temeli çocukken ki bağlanma tarzından geçiyor. Şöyle düşünün henüz siz bebekken ağladığınızda, acıktığınızda ebeveynleriniz o anki ihtiyacınızı karşıladıysa, erken çocukluk döneminde sizi başkalarıyla kıyaslamak yerine potansiyelinizi olduğu gibi kabul edip geliştirmeniz yönünde desteklediyse, sadece yüksek notlar aldığınızda değil, düşük notlar aldığınızda da sizi sevdiğini söyleyip, gurur duyduysa, koşulsuz bir sevgi ve kabul edilme temelleriyle sizi kucakladıysa ebeveynlerinizle kurduğunuz ilişki güvenli ve sağlıklı olacağından dolayı partner ilişkilerinde de büyük olasılıkla sağlıklı (Güvenli) bağlanacaksınız.
Güvenli bağlanma yaşayan kişilerin özellikleri
- Etkili iletişim kurabilme
- Yüksek özgüvene sahip olabilme
- Olaylar arasında mantıklı bağlantılar kurabilme
- Sorunları abartmak ve büyütmek yerine, çözümleyebilme
- İlişkide olduğu kişi dışında diğer kişilerle kolay iletişim kurabilme
- Başkalarının duygularını anlamaya çalışabilme
- Kendini duygularını başkalarıyla paylaşabilme
- İlişkilerde kendi kişiliğini yansıtabilme, kendini tedirgin hissetmeme
sağlıklı düşünen, sağlıklı davranan ve sağlıklı bağlanan bir kişide temel anlamda bu özellikler mevcut olmaktadır.
Güvenli Bağlanan Kişilerin İlişkileri Nasıl Olmaktadır?
Bu kişiler duygusal, zihinsel ve fiziksel açıdan sağlıklı olduğu için ilişkileri de sağlıklı ve uzun sürmektedir. Bir ilişkide ne istediğini bilip ona göre davranırlar. Kararsızlıklar, sık sık ayrılıp birleşmeler yoktur.
Partnerlerine ve kendilerine güven ve iyi niyet içerisinde olurlar. İlişkiyi iyi yönetirler. İnsanların sevilmeye layık olduğunu düşündükleri için partnerlerine sevgilerini, ilgilerini göstermekten çekinmezler.
2.Kaygılı Bağlanma (Güvensiz Bağlanma)
Kaygılı bağlanmanın oluşmasındaki temeller de yine çocukluk dönemine uzanmaktadır. Benzer şekilde çocukken veya bebekken ağladığınızda, acıktığınızda, korktuğunuzda birincil bakım vereniniz (Anneniz, babanız vs.) ihtiyaçlarınızı karşılama noktasında tutarsız davranmıştır. Yani bazen ihtiyaçlarınızı karşılamış bazen karşılamamıştır. Bu kişilerin kafası karışıktır. Çünkü çocukken ona bakım veren kişiler bir vardır bir yoktur. Bu tarz ebeveynlere sahip kişiler kaygılı yani güvensiz bağlanma stiline sahip olmaktadırlar.
Kaygılı Bağlanan Kişilerin Özellikleri
- Kıskançlık yapma
- Özgüvensiz hissetme
- Partnere karşı güvensizlik duyma
- Terk edilme korkusu
- Reddedilme korkusu
- Alıngan olma
- Eleştirilmeyi kaldıramama
- Kendini sevilmeye değer görmeme gibi özellikleri taşımaktadırlar.
Kaygılı Bağlanan Kişilerin İlişkileri Nasıl Olmaktadır?
Bu kişiler partnerlerinin onu sevip sevmediğinden asla emin olamaz ve bu yüzden sürekli kafa karışıklığı, gel-git’ ler yaşamaktadır. Partnerleriyle yeterli yakınlık düzeyi kuramadıklarından ötürü sürekli terkedileceğini düşünüp, yüksek anksiyete yaşamaktadır.
Karşısındaki kişiye karşı şüpheci davranır, çevresindeki diğer sosyal ilişkilerinde de herkese karşı olumsuz düşünme eğiliminde olmaktadır. Son olarak önemli bir diğer özellik ise ilişkilerinde sürekli onaylanma ihtiyacı duyarlar.
3.Kaçıngan Bağlanma
Bu bağlanma stiline sahip bireylerin çocukluğunda ebeveynleri ihtiyaçlarına karşılık tepkisiz kalmıştır. Yani bakım verenler çocuğa ilgisiz ve mesafeli davranmıştır. Çocuğun o an ihtiyaçlarını fark etseler dahi bunu karşılamamış ve mahrum bırakmışlardır. Bu yüzden çocukken duygularını anlatmayan, gizleyen bir mizaca sahip olurlar. Çünkü bu hayatta güvenebilecekleri tek kişinin kendileri olduğunu düşünüp kimseye karşı güven duymazlar. Yetişkinlik döneminde de bu örüntüleri sürdürürler.
Kaçıngan Bağlanan Kişilerin Özellikleri
- Güçlü bir bağımsızlık duygusuna sahip olmak
- Fiziksel yakınlıktan kaçınmak
- Duygusal birliktelik ya da yakınlıktan kaçınmak
- Duygularını ifade etme, paylaşmaktan kaçınmak
- Kimseye ihtiyaç duymayacağına inanmak
- Sürekli yalnız kalmaya çalışmak
- Başkalarıyla ortak davranmaktan kaçınmak
- Bağlanma korkusuna sahip olmak gibi temel özelliklere sahiptirler.
Kaçıngan Bağlanan Kişilerin İlişkileri Nasıl Olmaktadır?
Bu kişiler partner ya da flört ilişkilerinde bağ kurmaktan kaçınıp, bağımsız ve ilişkiyi tek taraflı yaşamaya yönelik eğilim içerisindedirler. Güzel gidebilecek bir ilişkiyi daha en başından reddetmektedir. Partnerlerine güvenmedikleri ve ortak hareket etmedikleri için yakınlık kurulamamakta ve ilişkide uzun sürmemektedir.
Bu kişiler sosyal arkadaşlık kurdukları kişilere de duygularını paylaşmadıklarından dolayı iletişimde ciddi sorunlar yaşamaktadırlar. En temel özellikleri yakınlık kurmaktan kaçınmalarıdır.
4.Düzensiz Bağlanma
Bu bağlanmaya sahip kişilerin çocuklukları daha travmatizedir. Bu kişilerin ebeveynlerinin psikiyatrik bozuklukları, taciz-istismar geçmişleri, ebeveynlerinin ruhsal sorunlarını çözememiş olması gibi ciddi patolojik durumlar söz konusu olmaktadır. Bu yüzden böyle ebeveynlerle büyüyen çocuklarda da tutarsız ve alakasız davranışlar sergileme, tepkileri duruma uygun olmaktan uzak ve karmaşıktır. Ebeveynlerini güvenilmez ve korkutucu bulmaktadır.
Dağınık Bağlanan Kişilerin Özellikleri
- Sürekli güven problemi duyarlar
- Yüksek anksiyete ve korku yaşarlar
- Duygu ve davranışları karmaşıktır
- Toplumda uyumsuzluk yaşarlar
- Aidiyet hissetmezler
- Kaygılı ve kaçıngan bağlanma stillerindeki özellikleri taşırlar
Bunlara ek olarak bu kişiler
- Duygudurum bozuklukları
- Kişilik bozuklukları
- Kendine ve çevresine zarar verme
- Madde ve alkol kullanımı gibi sorunları da sıkça yaşamaktadırlar.
Dağınık Bağlanan Kişilerin İlişkileri Nasıl Olmaktadır?
Bu kişiler kendini, duygularını düzenleyemedikleri için ilişkilerinde ve sosyal hayatlarında problem yaşarlar. Sorumluluk almaktan kaçınırlar. Bunlar ilişkide öngörülemezler. Yani ne yapacakları asla kestirilemeyeceğinden dolayı ilişki uzun sürmez ve biter.
Aynı zamanda alkol ve madde bağımlılıkları sıkça görülebileceğinden dolayı toluma uyum sağlamakta zorlanırlar.
Bağlanma stillerinin ne olduğunu ve nelerin sebebiyet verdiğini anladığınıza göre ilişkilerde aynı döngüyü yaşama durumlarınızı gözden geçirip bir ilişki terapisinden destek alabilirsiniz. Doğru bir tedavi ile doğru olan güvenli bağlanma stilini öğrenebilirsiniz.
Uzman Psikolog Şerivan Demir
Bir yanıt yazın